ماه های قمری
ماه های قمری
چگونگی چرخش ماه های قمری به دور خورشید
ماههای قمری (یا عربی) دوازده ماه است که به ترتیب عبارتاند از:
محرم، صفر، ربیع الاول، ربیع الثانی (یا ربیع الاخر)، جمادی الاول، جمادی الثانی (یا جمادی الاخر)، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذیقعده و ذیحجه.
چهار ماه از این ماهها به ماههای حرام مشهور است که عبارتند از: رجب، ذیقعده، ذیحجه و محرم.
همچنین به ماه های شوال، ذیقعده و ذیحجه ماههای حج می گویند.
مبدأ ماههای قمری و ماههای شمسی، هجرت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به مدینه است. اولین ماه قمری محرم و آخرین آن ذیحجه است، تعداد روزهای ماههای قمری در مجموع ۳۵۴ روز است که حدود ۱۰ یا ۱۱ روز از تعداد روزهای سال شمسی کمتر است چون در ماههای قمری، یک ماه، ۳۰ روز است و ماه دیگر ۲۹ روز.
هنگام دیدن هلال ماه نو، خواندن دعاهای هلال مستحب است، و از همه بهتر دعای ۴۳ صحیفه کامله سجادیه است. اما اگر امکان خواندن این دعا نباشد، بهتر است که سه مرتبه « الله اکبر » و سه مرتبه « لا اله الا الله » بگوییم و در روز اول هر ماه دو رکعت نماز بگذاریم و در رکعت اول بعد از حمد سی مرتبه توحید و در رکعت دوم بعد از حمد سی مرتبه « انا انزلنا » (سوره قدر) را بخوانیم و بعد از نماز صدقه بدهیم که موجب سلامتی ما در آن ماه خواهد شد.
ماههای گاهشماری هجری قمری در هر سال ۱۲ عدد بر اساس ماه هلالی است که ۲۹روزه یا ۳۰روزه هستند. ماه هلالی یک دور چرخش کره ماه بر مدار خود مابین فاصله زمانی مشاهده دو هلال ماه است که طول متوسط آن ۲۹٬۵۳۰۵۹ روز (۲۹روز و ۱۲ساعت و ۴۴دقیقه و ۲٬۷۸ثانیه) میباشد. باتوجه به طول سال قمری حقیقی (مجموع ۱۲ماه هلالی) برابر ۳۵۴٬۳۶۷۰۸ روز (۳۵۴روز و ۸ساعت و ۳۵٬۷۱۲ثانیه)، سال تقویمی آن ۳۵۴روزه (در سالهای عادی) یا ۳۵۵روزه (در سالهای کبیسه) است.
در تقویم قمری هلالی تعداد روز ماهها ترتیب خاصی ندارد و حداکثر تا ۴ ماه ۳۰روزه و ۳ ماه ۲۹روزه نیز احتمال دارد پشت سر هم بیایند. اما در تقویم قمری قراردادی ماههای فرد ۳۰روزه و ماههای زوج ۲۹روزه تعیین شده و ماه آخر در سالهای کبیسه ۳۰روزه میباشد.
روز اول هر ماه در این گاهشماری معمولاً بر اساس مشاهده یا پیشبینی مشاهدهپذیری هلال ماه نو در شامگاه روز ۲۹ یا ۳۰ ماه قبل، که آن را استهلال مینامند، تعیین میشود. این گاهشماری باتوجه به شیوههای مختلف تعیین اول ماه و تعداد روزهای ماه هر سال با عناوین گاهشماری هجری قمری هلالی، قراردادی و امالقری شناخته میشود.
مناسبات ماه های قمری
معانی ماههای قمری (رجب، شعبان و …) چیست؟
در واژههایی که از گذشتههای دور – در هر زبانی – باقی مانده در تمام موارد نمیتوانیم دلیلی قطعی برای نامگذاری بیابیم، اما با این وجود و در راستای پرسش، به علل نامگذاری ماههای عربی، بنابر آنچه در یکی از کتابهای تاریخی بیان شده میپردازیم:
۱٫ ماه محرم؛ آغاز سال قمری است و آنرا از این جهت محرّم نامیدند که در اثناى آن، جنگ و غارت حرام بود.
2. ماه صفر را از این جهت صفر نامیدند که در این ماه بازارهایى در یمن بپا میشد که آنرا صفرى میگفتند و از آنجا آذوقه میگرفتند و هر کسی به بازار نمیرسید از گرسنگى میمُرد.
نابغه ذبیان میگوید: «من بنى ذبیان را از گردش و استفاده از محصولات بهاری در ماههاى صفر منع کردهام». همچنین میگویند: صفر را از آن جهت صفر گفتند که در اثناى این ماه، شهرها از مردم خالى میشد و مردم آنجا براى جنگ بیرون میرفتند و این را از صفر به معناى خالى گرفتهاند.
3 و ۴٫ ربیع الاول و ربیع الثانی: سبب این نامگذاری آن است که مردم و حیوانات از محصولات بهاری استفاده مینمایند. اگر کسی بگوید: ربیع الاول همواره در بهار نیست، در پاسخ گوییم: ممکن است این نام هنگامی که ربیع الاول و ربیع الثانی مقارن بهار بوده بر آنها اطلاق شده است، سپس این عنوان برای آنها باقی مانده و در فصلهای دیگر نیز مورد استفاده قرار میگرفت.
5 و ۶٫ پس از آن جمادى اول و جمادى دوم است؛ از آن جهت که در وقت نامگذاری این دو ماه آب، یخ میبسته است؛ زیرا آنها نمیدانستهاند که زمان گرما و سرما تغییر مییابد و ماه آن عوض میشود.
7. ماه رجب را از آنرو رجب گفتند که از آن بیمناک بودند و رجب به معناى بیم داشتن است؛ شاعر گوید: «فلا تَهَیَّبْها و لا ترجبها»؛ نه از آن بترس و نه بیم داشته باش.
8. آنگاه ماه شعبان است و این نام از آن جهت است که مردم در این ماه به گروه های متعدد تقسیم شده و بر سر آبهاى خویش و برای غارت میرفتهاند و شعبان و انشعاب از یک ریشه به معنای دسته دسته شدن است.
9. ماه رمضان، به مناسبت آن که در وقت نامگذاری، ماه از شدت گرما زمین داغ بوده و رمض به معنای شدت گرما است.البته در روایات اهل بیت «رمضان» به عنوان یکی از اسامی خداوند معرفی شده و در همین راستا امام باقر میفرماید: «…بگوئید: ماه رمضان به اضافه ماه بر رمضان؛ یعنی ماه خدا…»؛
10. ماه شوال، به مناسبت آن که در اثناى آن شتر دُم خود را از شدت شهوت بلند میکرد و شوال به معناى بلند کردن است و عربها این را به فال بد گرفته عروسى در شوال را خوش نداشتند.
11. ذو القعده به مناسبت آن که در اثناى آن از جنگ و غارت فرو مینشستند و قعده به معناى نشستن است.
12. ذو الحجه به مناسبت اینکه حج در اثناى آن بود.
مناسبتهای مذهبی ماههای قمری
|
گردآوری:بخش فرهنگ و هنر بیتوته
منابع:islamquest.net
wikipedia.org
daneshnameh.roshd.ir
portal.anhar.ir