توضیحات
جغرافیای مرز
هدف : آشنا کردن دانشجویان با مباحث مرز در جغرافیای سیاسی و نیز مسائل بحرانی مرزهای ایران
سرفصل ها:
۱- تعاریف و مفاهیم مرز و سرحد.
۲- سیر تحول مرز به عنوان یک عنصر فضایی
۳- انواع مرز: مرزهای طبیعی. مرزهای هندسی . مرزهای فیزیوگرافیک . مرزهای فرهنگی
۴- مراحل استقرار و تثبیت مرز.
۵- مرزهای بین المللی درجغرافیای سیاسی:
الف- مرزهای خشکی
ب- مرزهای آبی و دریایی
ج- مرزهای هوایی
د- مرزهای فضایی
جغرافیای مرز
۶- تأسیسات مرزی(مرزبان، گمرک، گذرنامه و…)
۷- کارکرد ها و تعاملات مرزی.
۸- کشمکش مرزی و منازعات غیر نظامی درمرزهای بین المللی.
۹- ویژگی های کلی مرزهای ایران (انواع، طول، مسائل کلی مرزی و غیره)
۱۰- مسائل مرزهای شمالی ایران.
۱۱- مسائل مرزهای غربی ایران.
۱۲- مسائل مرزهای جنوبی ایران الف – از دهانه فاو تا بندرعباس ب – از بندرعباس تا خلیج گواتر
۱۳- مسائل مرزی شرقی ایران الف – مرز ایران و پاکستان ب- مرز ایران و افغانستان
جغرافیای مرز
به مرزهایی که از سوی مهاجران درسرزمین های خالی از سکنه پدید می آید مرزهای پیش از سکونت (یا پیشتاز، Anteceden)گفته می شود . این نوع مرزهای بین المللی حتی قبل از آنکه سرزمینهای مورد نظر بطور کامل کشف شده و مستعمره شوند، در میزهای کنفرانس مورد توافق قرار گرفتند. از منظر جغرافیای سیاسی خطوط مرزی ترسیم شده در نواحی خالی از سکنه ،پیش از پدیدآمدن اجتماعات انسانی ، را می توان بهترین گزینه خط مرزی نامید .زیرا مردم بتدریج در اطراف این خطوط ساکن شده اند و وضع خود را با مرز تطبیق داده اندوبنابراین کمترین تنش ها را دارد.
به خطوط مرزی که بدون توجه به سیمای قومی- فرهنگی ناحیه وتنها در اثر سیاست بین‌المللی بوجود آمده‌اند، مرزهای تحمیلی گفته می‌شوند. در نتیجه ترسیم‌این خطوط مرزی، مردمی که از یک قوم و یک نژاد بوده، زبان و فرهنگ مشترک دارند، از یکدیگرجدا شده، تحت لوای حکومتهای جداگانه به سر می‌برند.
مثال:
مرزهایی که دول استمارگر اروپایی‌بعد از جنگ جهانی اول در قاره آفریقا بوجود آوردند. مرزهای کشورهای غنا ،نیجریه وکامرون
مرز کره شمالی و جنوبی،ویتنام شمالی و جنوبی،یمن شمالی و جنوبی،آلمان شرقی و غربی ،مرز اسرائیل و اردن،مرز ایران و جمهوری ….
