توضیحات
تعیین موضع قانون گذار ایران، در خصوص رکن مادی قتل عمد علاوه بر قوانین موجود، آرای شعب دیوان عالی کشور، دکترین حقوقی ۱۷۹ ص
فهرست مطالب
مقدمه………………………………………………………………………………………………………… ۱
کلیات………………………………………………………………………………………………………… ۶
الف- اهمیت رکن مادی………………………………………………………………………… ۶
ب- ماهیت و اجزای تشکیل دهنده رکن مادّی……………………………………………. ۱۰
فصل اول: رفتار مرتکب در قتل عمد…………………………………………………………. ۱۸
مبحث اول: اشکال تحقق رفتار در قتل عمد……………………………………………………… ۲۱
گفتار اول: فعل و ترک فعل……………………………………………………………………… ۲۱
۱- فعل………………………………………………………………………………………….. ۲۲
۲- ترک فعل……………………………………………………………………………………. ۲۹
گفتار دوم: فعل ناشی از ترک فعل………………………………………………………………. ۳۸
۱- مفهوم فعل ناشی از ترک فعل و موضع دکترین حقوقی……………………………… ۳۸
۲- تحقق یا عدم تحقق قتل عمد از طریق فعل ناشی از ترک فعل……………………… ۴۰
گفتار سوم: عمل مادی یا غیر مادی…………………………………………………………….. ۴۴
۱- عمل مادی……………………………………………………………………………………… ۴۴
۲- عمل غیر مادی………………………………………………………………………………… ۴۵
۳- سحر(جادو)……………………………………………………………………………………. ۵۲
مبحث دوم: انواع مداخله در رفتار………………………………………………………………….. ۵۶
گفتار اول: طرق مداخله در رفتار به طور انفرادی…………………………………………….. ۵۶
۱- مباشرت……………………………………………………………………………………….. ۵۷
۲- تسبیب…………………………………………………………………………………………. ۵۷
۲-۱- تسبیب و مباشرت در فقه……………………………………………………………… ۵۸
گفتار دوم: طرق مداخله در رفتار به نحو اشتراک……………………………………………… ۶۵
۱- ماهیت و شرایط شرکت در قتل عمد…………………………………………………….. ۶۶
۲- اشکال شرکت در قتل عمد………………………………………………………………….. ۷۵
۲-۱- شرکت در قتل عمد توسط مباشران…………………………………………………. ۷۵
۲-۲- شرکت در قتل توسط مسببان………………………………………………………….. ۷۶
۲-۳- اجتماع مسبب و مباشر…………………………………………………………………… ۷۷
۲-۴- شرکت فاعل و تارک فعل………………………………………………………………. ۷۷
فصل دوم: شرایط و اوضاع و احوال…………………………………………………………… ۷۸
مبحث اول: وجود انسان زنده دیگر………………………………………………………………… ۸۱
گفتار اول: آغاز حیات……………………………………………………………………………. ۸۳
۱- حیات در کتب لغت……………………………………………………………………… ۸۴
۲- سقط جنین………………………………………………………………………………….. ۸۴
۲-۱- مرحله قبل از ولوج روح………………………………………………………….. ۸۵
۲-۲- مرحله بعد از ولوج روح…………………………………………………………… ۸۵
گفتار دوم: بچه کشی………………………………………………………………………………. ۹۳
مبحث دوم: محقون الدم بودن قربانی……………………………………………………………….. ۹۷
گفتار اول: مهدور الدم بودن مطلق……………………………………………………………… ۱۰۳
۱- سابُّ النبی………………………………………………………………………………… ۱۰۳
۲- کافر حربی………………………………………………………………………………… ۱۰۴
گفتار دوم: مهدور الدم بودن نسبی………………………………………………………………. ۱۰۵
۱- قتل مستحق قصاص……………………………………………………………………….. ۱۰۶
۲- قتل در مقام دفاع…………………………………………………………………………….. ۱۰۶
۳- قتل محارب و باغی…………………………………………………………………………. ۱۰۸
۴- قتل زوجه و اجنبی در حال زنا…………………………………………………………… ۱۰۹
۵- زانی محصن و لائط………………………………………………………………………….. ۱۱۰
۶- مرتد…………………………………………………………………………………………….. ۱۱۲
فصل سوم: نتیجه و رابطه علیت……………………………………………………………… ۱۲۵
مبحث اول: نتیجه……………………………………………………………………………………. ۱۲۷
گفتار اول: انواع مرگ…………………………………………………………………………… ۱۲۸
۱- مرگ حقیقی……………………………………………………………………………. ۱۲۸
۲- نزع………………………………………………………………………………………. ۱۲۸
۳- مرگ ظاهری…………………………………………………………………………… ۱۲۹
۴- کما………………………………………………………………………………………. ۱۳۰
۵- مرگ مغزی…………………………………………………………………………….. ۱۳۱
گفتار دوم: معیار خاتمه حیات…………………………………………………………………… ۱۳۱
۱- معیار توقف اعمال تنفسی………………………………………………………………. ۱۳۲
۲- معیار مرگ مغزی………………………………………………………………………….. ۱۳۳
مبحث دوم: رابطه علیت…………………………………………………………………………….. ۱۴۰
گفتار اول: ننظریه های رایج برای احراز رابطه علیت………………………………………… ۱۴۵
۱- نظریه شرط ضروری……………………………………………………………………… ۱۴۵
۲- نظریه شرط متعارف………………………………………………………………………. ۱۴۹
۳- نظریه ضمان سبب اقوی…………………………………………………………………. ۱۵۱
۴- نظریه سبب متأخر در وجود…………………………………………………………….. ۱۵۲
۵- نظریه ضمان سبب مقدم در تأثیر………………………………………………………… ۱۵۴
گفتار دوم: تئوری علت مداخله گر………………………………………………………………. ۱۵۵
۱- عوامل مداخله گر مستقل…………………………………………………………………. ۱۵۸
۱-۱- اشخاص ثالث…………………………………………………………………………. ۱۵۸
۱-۲- درمان پزشکی ………………………………………………………………………… ۱۵۹
۱-۳- رفتار قربانی…………………………………………………………………………….. ۱۶۰
۱-۴- قوه قاهره……………………………………………………………………………….. ۱۶۲
نتیجه گیری و پیشنهاد………………………………………………………………………………… ۱۶۴
تقدیم به همه سرمایه های زندگی ام:
پدر و مادر عزیزم؛
به پاس فداکاری های بی پایانشان.
تقدیر و تشکر:
بر خود لازم می دانم که از زحمات همه ی اساتید دوران تحصیلم بویژه استاد محترم راهنما جناب دکتر سید حسین میر محمد صادقی که چه در دوران کارشناسی و چه در مقطع کارشناسی ارشد همواره با راهنمایی ها و ارشادات حیکمانه خود بنده را نسبت به موضوعات حقوق کیفری علاقه مند نمودند و با صبر و تحمل زیاد به کنجکاوی هایم پاسخ می دانند؛ و همچنین از استاد محترم مشاور جناب دکتر سید علی آزمایش که با بزرگواری بی پایان خویش بنده را مورد ارشاد و راهنمایی قرار می دادند؛ تشکر و قدردانی ویژه نمایم. می بایست تشکر خالصانه ی خود را نثار اساتید محترمی که بنده را به نوعی جهت تدوین این پایان نامه مورد هدایت خویش قرار دادند، از جمله جناب دکتر حسین آقایی نیا، جناب دکتر محمد خلیل صالحی، دکتر عبدالعلی توجهی و دکتر ناصر قاسمی، نموده و از کلیه دوستان بزرگواری نیز که در تهیه ی این پایان نامه مرا مورد لطف خویش قرار دادند سپاس گزاری نمایم.
مقدمه:
فکر تحقیق پیرامون رکن مادی قتل عمد بعنوان موضوع پایان نامه کارشناسی ارشد ابتدا از سوی استاد محترم راهنما به دانشجویان دوره ی کارشناسی ارشد پیشنهاد شد، نگارنده با توجه به سوالات و ابهاماتی که از درس حقوق جزای اختصاصی یک در مقطع کارشناسی نسبت به موضوع داشتم، شرایط را مهیا دیدم تا ضمن برخورداری از راهنمایی ها و ارشادات دو تن از اساتید ممتاز این حوزه سعی در حل ابهامات ذهنی خویش داشته باشم.
اهمیت حقوق جزای عمومی بلحاظ بیان مسایل عمومی و بنیاد دینی که در بطن خود دارد و انتخاب یکی از چالش برانگیزترین عناوین این حوزه، رکن مادی، و امتزاج آن با مسائل مطرح شده در حوزه حقوق کیفری اختصاصی، قتل عمد، حساسیت و سختی چنین موضوعی را نشان می دهد. نگارنده سختی کار را به جان خرید و در قالب تکلیفی دانشجویی تلاش کرد تا در حد توان یک دانشجوی کارشناسی ارشد، مطالعاتی را در این حوزه انجام دهد.
امتزاج رکن مادی به همراه قتل عمد، در واقع یکی از چالش برانگیزترین حوزه های موجود در رشته ی علوم جنائی از باب سوالات مطرح شده است. بررسی عناصر تشکیل دهنده ی رکن مادی و ابهاماتی که در این زمینه وجود دارد، نیاز به مطالعه ی گسترده را ایجاب می کند.
قتل عمد نه تنها از نظر موضوع، که سلب حیات ازیک انسان زنده است، مهم می باشد. بلکه از نظر عکس العمل شدیدی که وقوع آن در هیات اجتماع به وجود می آورد دارای اهمیت خاصی است. این اهمیت نه تنها در جوامع فعلی، که با دیدن روزنامه و مجلات مختلف بخش اعظم صفحات حوادث اختصاص به بیان همراه با شرح و تفصیل جنایتهای دلخراش و وقایعی که در روز محاکمه اختصاص داده شده است، بلکه در جوامع گذشته نیز مورد توجه بوده است؛ و سنگین ترین مجازات را، که همان اعدام است، دربرداشته است. مثلا در مصر قدیم کلیه قاتلان حتی آنان که با امکان مساعدت با مقتول از یاری وی خودداری کرده و بطور غیر مستقیم سبب قتل
می شده اند به مجازات اعدام محکوم می گردیدند.
