احکام استخاره/برای چه کارهایی استخاره بگیریم؟
آیا استخاره در جایگاه دینی نقشی دارد؟
آیا در قرآن یا روایات امر به استخاره شده است؟
در صورت مثبت بودن جواب در چه کارهایی می شود استخاره کرد؟
آیا عمل بر خلاف استخاره جایز است؟
آیا برای کارهای مهم مثل ازدواج، استخاره صحیح است؟
در این نوشتار به پاسخ به این سوالات را با ذکر چند نکته بیان می کنیم.
نکته اول:
در ابتدا به فرمایش علامه طباطبایی در این مورد توجه کنید، ایشان می فرماید:
«حقیقت امر این است که انسان وقتى بخواهد به کارى دست بزند ناچار است آن کار را بررسى نموده تا آنجا که مى تواند فکر خود را به کار بیندازد و چنان چه از این راه نتوانست صلاح خود را در آن کار تشخیص دهد ناگزیر باید از دیگران کمک فکرى گرفته و تصمیم خود را با کسانى که صلاحیت مشورت و قوه تشخیص صلاح و فساد را دارند در میان بگذارد تا به کمک فکر آنها خیر خود را در انجام دادن و ترک آن تشخیص دهد و اگر از این راه هم نتوانست راه حلى به دست آورد چاره اى جز این که متوسل به خداى خود شده و خیر خود را از او مسئلت نماید ندارد و این همان استخاره است.» (۱)
پس علامه طباطبایی استخاره را به معنای خیر خواستن از خدا تفسیر کرده است، نه به معنای استخاره رایج در بین مردم، اگر چه احکام این نوع استخاره هم بیان می شود.
آیت الله جوادی آملی می فرمایند: هیچ دلیل متقنی ما را به استخاره تشویق و ترغیب نمی کند، آنگونه که به دعا و مناجات برای طلب خیر تشویق می کند.(۲)
نکته دوم:
استخاره [براى ازدواج]: از نظر شرعى عمل به استخاره واجب نیست هر چند بهتر است انسان با آن مخالفت نکند و تکرار استخاره در یک موضوع معنى ندارد. استخاره در کارهاى خیر که در آنها حیرت وجود ندارد، لازم نیست [بنابراین] شایسته است انسان در امورى که مى خواهد راجع به آنها تصمیم بگیرد. ابتدا تأمل و دقت کند و یا با افراد با تجربه و مورد اطمینان مشورت نماید. در صورتى که با این کارها تحیر او برطرف نشد، مى تواند استخاره کند. (۳)
نکته سوم:
عمل به استخاره: الزام شرعى در عمل به استخاره وجود ندارد ولى بهتر است بر خلاف آن عمل نشود.
در کارهاى خیر که در آنها حیرت وجود ندارد، استخاره لازم نیست و هم چنین استخاره براى آگاهى از آیندۀ شخص یا عمل نمى‌باشد.
استخاره براى رفع حیرت است، بنا بر این بعد از برطرف شدن حیرت با استخارۀ اول، تکرار آن معنى ندارد مگر آن که موضوع تغییر کند.(۴)
نکته چهارم:
استخاره براى ترک واجب و انجام حرام، صحیح نیست. استخاره حرام را حلال نمىکند. مثلًا براى سقط جنین ، گرفتن مال حرام و…. استخاره صحیح نیست. (۵)
و مطلب آخر این که برای چگونگی استخاره به کتاب های معتبر از جمله مفاتیح الجنان رجوع شود.
منابع:
۱-طباطبایی، المیزان، ج ۶، ص ۱۸۷
۲- آیت الله جوادی، تفسیر تسنیم ج ۱۴ص ۲۷۵
۳-محمد نصیری، احکام روابط زن و مرد، ص: ۶۵
۴- خلاصه ای از اجوبه الاستفتائات رهبر ص ۳۲۱-۳۲۲
۵-سید محمود هاشمی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص: ۴۰۲
