چه طور زندگی بر باد می رود؟
چه طور زندگی بر باد می رود؟
عفو خصلتى است که آیات و روایات در مدح آن بسیار است. خداوند متعال مى فرماید: «خُذِ العفوَ و أمر بالعُرف–اى پیامبر گذشت را اتخاذ کن و به کار نیک و معروف امر نما» (سوره اعراف، آیه ۱۹۹) و نیز فرمود: «ولَیعْفُوا و لیَصْفَحوا»: «باید عفو و گذشت کنند». (نور، آیه ۲۲٫)
رسول اللّه (صلى الله علیه و آله) نیز فرمودند: عفو بر بنده نمى افزاید مگر عزّت، پس عفو کنید تا خداوند شما را عزیز گرداند. باز رسول اللّه (صلى الله علیه و آله) فرمودند: حضرت موسى (علیه السلام) به خداوند عرض کرد پروردگار من! کدام بندگانت عزیزترند بر تو، فرمود: آنکه وقتى قدرت مى یابد عفو مى کند.(۱)
اما با وجود این همه آثار مثبت عفو، بسیارى از مردم کینه ها را در سینه هاى خود پنهان مى کنند، و به طور دائم در انتظار روزى هستند که بر دشمن پیروز شوند، و چندین برابر از او انتقام بگیرند، نه فقط بدى را به بدى پاسخ گویند، بلکه یک بدى را به چندین بدى پاسخ دهند، و از همه بدتر این که گاه به این صفت رذیله و بسیار زشت افتخار هم مى کنند، و مى گویند ما کسى هستیم که پس از پیروزى بر دشمن با او چنین و چنان کردیم.
اما بهترین راه براى درمان صفت رذیله انتقام جویى و صعود به اوج فضیلت عفو و گذشت در درجه اول، تفکر درباره پیامدهاى هر کدام از این دو صفت است، هنگامى که انسان ببیند عفو و گذشت چه برکاتى در دنیا و آخرت دارد و چگونه سبب قدرت و آبرو و عظمت نزد خلق و خالق مى شود، و انسان را از بسیارى از مشکلات زندگى و دردسرهاى فراوان مى رهاند و به او محبوبیت در نزد مردم و خدا مى دهد در حالى که انتقام جویى گاه شیرازه زندگى او را به هم مى ریزد، و جان و مال و آبروى او را با انواع خطرات مواجه مى کند به یقین عفو و گذشت را بر انتقام جویى ترجیح خواهد داد، و کم کم این مسأله به صورت خلق و خو و ملکه اخلاقى در مى آید.
از سوى دیگر هنگامى که ریشه هاى انتقام جویى را بشناسد و به درمان یک یک آنها بپردازد، با از میان رفتن علت، معلول نیز از میان خواهد رفت، و کینه توزى و انتقام جویى جاى خود رابه دوستى و محبت و عفو و گذشت خواهد سپرد.
منابع:
۱- آیت الله مکارم، اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (خطبه متقین)، ج۲، ص: ۴۴۰