نقدی بر کلام ابن تیمیه در اطاعت از امام فاسق و ظالم
ابن تیمیه که از سران وهابی میباشد، مقام امامت را بهحدی پایین آورده، که علاوه بر اینکه اطاعت از امام فاسق را واجب دانسته، اطاعت از چنین امامی را هم، مساوی با اطاعت خدا دانسته است. این شخص نادان در کتاب خود، به نقل از بخاری و مسلم چنین میگوید: «مسلمانی که از امامش، ظلم و جور و اعمال ناشایست ببیند، باید بر آن صبر کند و اعتراضی از خود نشان ندهد و اگر صبر نکرد و بر او به اندازه یک وجب خروج کند و بمیرد، به مرگ جاهلیت (کفر) مرده است.»[۱] و اگر امیر و امامی منحرف گردید و به دین و سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عمل نکرد و مردم را بیجهت مورد اذیت و آزار قرار داد و اموال آنها را غصب و تصاحب نمود، با همه این عصیانها، باز هم اطاعت از او واجب است!
اما در پاسخ به این ادعای پوچ ذکر چند نکته لازم است:
نکته اول: بهراستی اگر یک فرد فاسق، لیاقت خلیفه خدا و رسول را داشته باشد، آیا این امر توهین به خدا و رسول نیست؟ آیا این کلام به این معنا نیست که خدا و رسولش، به ظلم و جنایت یک شخص ظالم راضی میباشند.
نکته دوم: در کجای قرآن و روایات آمده است که باید در برابر ظلم سکوت کرد. در قرآن میخوانیم که: «وَ الَّذینَ إِذا أَصابَهُمُ الْبَغْیُ هُمْ یَنْتَصِرُونَ.[شوری/۳۹] و کسانىکه هرگاه ستمى به آنها رسد، (تسلیم ظلم نمىشوند و) یارى مىطلبند، و همدیگر را یاری میدهند» این آیه به ظالمان (اعم از حاکم یا غیره) هشدار مىدهد، که اگر به افراد ظلم شود، مؤمنان ساکت نمىنشینند، و در برابر آنها بپا مىخیزند، و هم به مظلومان اعتماد مىبخشد، که اگر استغاثه کنند، دیگران بهیارى آنها مىشتابند.
در آیه دیگری درباره عدم جواز سکوت در برابر تعدی و ظلم چنین میخوانیم: «وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَکُونَ فِتْنَهٌ.[بقره/۱۹۳] و با آنها پیکار کنید! تا فتنه (و بت پرستى، و سلب آزادى از مردم،) باقى نماند.» خداوند متعال در این آیه به مومنان امر میکند که با حکومت باطل مبارزه نمایند.
آیا ابن تیمیه قرآن را نخوانده که این فتوا را صادر کرده است؟ بعید نیست که این فتوا، برای توجیه ظلم ظالمانی، همچون یزید و معاویه است، همان یزیدی که امام حسین (علیه السلام) بر علیه ظلم او، قیام کرد. بله! بهراستی کسیکه اهل منطق و عقل باشد، میداند که سکوت در مقابل ظلم، جایز نمیباشد.
پینوشت:
[۱]. «وفی الصحیحین عن ابن عباس رضی الله عنهما عن النبی صلى الله علیه وسلم قال من رأى من أمیره شیئا یکرهه فلیصبر علیه فإن من فارق الجماعه فمات مات میته جاهلیه وفی لفظ من رأى من أمیره شیئا یکرهه فلیصبر علیه فإن من خرج من السلطان شبرا مات میته جاهلیه». ابن تیمیه، منهاج السنه النبویه، دار النشر: مؤسسه قرطبه، ۱۴۰۶، الطبعه: الأولى، تحقیق: د. محمد رشاد سالم، ج ۱ ص ۱۱۳