آیا دعا و نماز در کنار قبور امری مشروع است؟
آیا دعا و نماز در کنار قبور امری مشروع است؟
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ بحث درباره مشروعیت زیارت قبور است. وهابیون می‌گویند که نماز و دعا در کنار قبور امری غیر مشروع است. آن‌چه ما در این نوشتار به آن می‌پردازیم بررسی این اعتقاد و پاسخ به آن است.
ابن تیمیه می‌گوید: «صحابه عادتشان بر این بود هنگامی‌که کنار قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌آمدند بر او سلام می‌دادند، ولی هنگامی‌که می‌خواستند دعا کنند رو به قبر شریف دعا نمی‌کردند، بلکه از قبر منحرف شده و رو به قبله دعا می‌نمودند؛ مانند سایر بقعه‌ها، از همین‌رو هیچ‌یک از ائمه سلف ذکر نکرده‌اند که نماز کنار قبور و در مشاهد مستحب و افضل است، بلکه همه اتفاق نموده‌اند بر این‌که نماز در مساجد و خانه‌ها افضل از کنار قبور انبیا و صالحین است؛ چه آن قبر مشهد نامیده شده باشد یا خیر.»[۱]
ابن تیمیه در جای دیگر می‌گوید: «نماز در کنار قبور مشروع نیست و نیز قصد مشاهد کردن برای عبادت در آن مکان‌ها؛ از قبیل نماز، اعتکاف، استغاثه وابتهال و مانند این افعال مشروع نیست و کراهت دارد. بلکه عده زیادی نماز را به جهت نهیی که به آن خورده، باطل می‌دانند».[۲] مشابه همین فتوا هم دیگر سران وهابیت از جمله بن باز و محمد بن عبدالوهاب دارند.
اما پاسخ به این استدلال‌های پوچ با ذکر چند نکته:
نکته اول: در این شکی نیست که بنابر آیات و روایات برخی از مکان‌ها و بقعه‌ها دارای قداست می‌باشند. در این صورت چه اشکالی دارد که در کنار این مکان های مقدس برای تبرک به دعا و نماز پرداخته شود؟
در قرآن درباره قداست بعضی از مکان‌ها می‌خوانیم که: «وَ نَجَّیْناهُ وَ لُوطاً إِلَى الْأَرْضِ الَّتی بارَکْنا فیها لِلْعالَمین.[انبیاء/۷۱] و او ولوط را به سرزمین (شام)- که آن را برای همه جهانیان پربرکت ساختیم- نجات دادیم.»
در آیه دیگر می‌خوانیم که: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحیما.[نساء/۶۴] و اگر این مخالفان هنگامى‌که به خود ستم مىکردند [و فرمان‌هاى خدا را زیر پا مىگذاردند] به نزد تو مىآمدند و از خدا طلب آمرزش مىکردند و پیامبر هم براى آن‌ها استغفار مىکرد، قطعاً خداى را توبه پذیر و مهربان مىیافتند».
کلمه «جاؤک» در آیه، شامل زمان حیات وممات پیامبر (صلی الله علیه و آله) هر دو می‌شود وهمان‌گونه که در زمان حیات پیامبر (صلی الله علیه و آله) گناه‌کار وجود داشت، بعد از وفات ایشان نیز چنین است، لذا احتیاج به واسطه‌ای دارد تا به او توسل کند و خداوند با استغفار او گناهانش را بیامرزد. حال چه اشکالی دارد، نماز و دعا که در آن استغفار است در کنار قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و در حضور آن حضرت انجام گیرد تا از برکات ایشان گناهان ما آمرزیده شود.
نکته دوم: مسلمین در ایام حج در حجر اسماعیل نماز می‌گزارند؛ در حالی‌که آن مکان مدفن اسماعیل و هاجر است، حال چه فرقی بین اسماعیل و پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) است؟ اگر نماز در کنار قبر اشکال دارد، چرا عایشه تا آخر عمر در کنار قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله) به زندگی خود ادامه داد؟ و در آن‌جا نماز به پاداشت؟
نکته سوم: بی‌شک نماز در مقابر به‌جهت عبادت صاحب قبر و قبله قرار دادن آن شرک است، ولی هیچ مسلمانی این چنین نیتی ندارد، بلکه هدفش از این عمل، تنها تبرک جستن از آن بقعه و مکان است؛ زیرا نماز و دعا در آن مکان شریف ثواب بیشتری دارد و اگر این چنین نبود، چرا عمر و ابابکر وصیت نمودند تا در جوار پیامبر (صلی الله علیه و آله) دفن شوند؟ مگر به غیر جهت تبرک بود؟ نمازگزار هم به همین نیت در جوار قبور اولیای الهی نماز می‌خواند.[۳]
پی‌نوشت:
[۱]. علی اصغر رضوانی، وهابیت و مسئله قبور، تهران: نشر مشعر،۱۳۹۰، ص ۱۶۹. « ابن تیمیه، رساله زیاره القبور ، ص ۱۵۹»
[۲]. همان، ص: ۱۷۰، « ابن تیمیه، مجموعه الرسائل والمسائل، ج ۱، ص ۶۰»
[۳]. همان، خلاصه ای از ص ۱۷۰ الی ۱۷۸
? حجت الاسلام رفیعی: معامله امام رضا(ع) با زائرانشان?
شرح زیارت امین الله:
?زیارت قبور اهل بیت(ع) پاک کننده و حرکت دهنده از شرک به سوی توحید است.
?زیارت بهترین وسیله برای درک محضر ائمه معصومین(ع) است، انسان از طریق زیارت و توسل به اهل بیت(ع) امنیت روحی و روانی خود را به دست می ورد.
?زیارت حضور آگاهانه و قلبی است که انسان به وسیله آن از عالم مادی جدا می شود و به معنویت حقیقی متصل می کند، حضور در اماکن مقدسه، پیوند قلبی و تاثیرات ژرف در انسان به وجود می آورد که موجب اصلاح اخلاق می شود.
?امام رضا (ع) که فرموده‌اند: «هر کس به زیارت من بیاید من در سه جا به دیدن او می‌روم هنگامی که نامه اعمال به دست‌های راست و چپ داده می‌شود، در وقت نهادن اعمال در میزان و در هنگام عبور از صراط.»، محال است کسی به امامت علی بن موسی‌الرضا(ع) اعتقاد داشته باشد، اما نبوت و معاد و توحید که اصول دین هستند را نپذیرفته باشد.
?جریان زیارت از امام شروع می شود و پایانش لقاءالله است، حضور مسلمانان در حرم ائمه اطهار(ع) در اصل تبیلغ دین اسلام و ابراز بیزاری از دشمنان دین است.
?امام رضا(ع) به تمام زائرانش توجه دارد، اولین امری که زائر بایستی به آن توجه کند آن است که در زیارت، تسلیم امر امامت باشد و نسبت به حقوق امام معرفت داشته باشد.
? زیارت انسان را از سرگردانی نجات می‌دهد و به دارالسلام می‌رساند، ائمه معصومین(ع) نورهای خدا در تاریکی هستند که مردم به برکت و یمن حضور آن‌ها راه دین و سعادت را پیدا می‌کنند.
♦️از سلسه سخنرانی های حجت الاسلام رفیعی در حرم امام رضا