آیا طواف دور قبور حرام است؟
برخی علمای اهل سنت درباره طواف قبور می‌گویند: «طواف کردن قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله) جایز نیست.»[۱] درباره این نظریه ذکر چند نکته لازم است.
نکته اول: اگر طواف قبور به نیت عبادت صاحب قبر انجام شود، شکی در حرمت این عمل نیست. اما اگر طواف کننده فقط به قصد این‌که صاحب این قبر، محبوب اوست و روى علاقه به او، دور آن می‌گردد، نه به قصد عبادت؛ مانند کسى‌که دور فرزند خود یا دوست خود مى‌چرخد و گاهى هم بر زبان می‌آورد، که دورت بگردم یا فدایت شوم! این نوع طواف حرام نیست.
نکته دوم: کسی سوال می‌کند، که در روایات شیعه هم از طواف بر دور قبور نهی شده است. «….قَالَ لَا تَشْرَبْ وَ أَنْتَ قَائِمٌ وَ لَا تَطُفْ بِقَبْرٍ وَ لَا تَبُلْ فِی مَاءٍ نَقِیعٍ فَإِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَأَصَابَهُ شَیْءٌ فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ وَ مَنْ فَعَلَ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ لَمْ یَکُنْ یُفَارِقُهُ إِلَّا مَا شَاءَ اللَّه.[۲] در حال ایستاده آب نخورید و روی قبرها طواف نکنید و در آب راکد ادرار نکنید و کسی‌که این کار را کند مبتلا به دردی شود و خودش را فقط ملامت کند و اگر کسی یکی از این‌ها را انجام دهد، درد از او مفارقت نمی‌کند، مگر این‌که خدا بخواهد.»
درباره این روایت باید گفت که اولاً: یکی از معانی طواف طبق کتب اهل سنت «غائط کردن» است[۳] و در این حدیث به همین معنا آمده است، و ثانیاً: مناسبت فقرات حدیث، میان ایستاده آب خوردن و بول کردن در آب راکد و گودال‌هایی که در آن‌ها آب جمع میشود با میان قبور، غائط کردن است نه دور گشتن و طواف نمودن بر قبور. به‌خصوص تعلیلی که در روایت برای ارتکاب این امور آمده است، که می‌فرماید: «اگر به او چیزی از (خطر) رسید، به‌جز خودش، کسی دیگر را ملامت نکند.» این تعلیل با غائط کردن مناسبت دارد؛ زیرا این عمل خالی از خطرهای روحی و جسمی نیست. علاوه بر این‌که غائط نمودن بر روی قبور مؤمنین، موجب هتک حرمت صاحبان قبور میشود.
پی‌نوشت:
[۱]. النووی، المجموع شرح المهذب، مصدر الکتاب: موقع یعسوب، جزء ۸ ص ۲۷۵
[۲]. شیخ کلینی، الکافی، ناشر: دار الکتب الإسلامیه، مکان چاپ: تهران، ج۶، ص: ۵۳۴
[۳]. «الطَّوْفُ: الغائط. تقول منه: طَافَ یَطُوفُ طَوْفاً، و اطَّافَ اطِّیَافاً» جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ناشر: دار العلم للملایین، محقق، مصحح: عطار، احمد عبد الغفور، ج۴، ص: ۱۳۹۷
